Rycerstwo Niepokalanej to ruch katolicki założony przez św. Maksymilian Maria Kolbe 16 października 1917 r. Jeszcze jako kleryk franciszkański przebywając na studiach w Rzymie był zachwycony widokiem Wiecznego Miasta, ziemi przesiąkniętej krwią męczenników, jednocześnie zaś zaniepokojony antykościelnymi nastrojami „czarne marsze’’ i flagi. Pisał wtedy: ”pozwalano sobie (…) na podnoszenie sztandaru, na którym św. Michał Archanioł leżał pod stopami Lucyfera i rozrzucano ulotki głoszące, że na Stolicy Piotrowej zasiądzie sam Lucyfer, a papież mu będzie za Szwajcara’’ (tzn. będzie mu służył). Maksymilian nie mógł znieść takiej obelgi Chrystusa i Jego Kościoła. Poczuł się zdeterminowany do konkretnego przeciwdziałania. Z natchnienia Ducha Bożego i za zgodą przełożonych, razem z sześcioma współbraćmi, trzy dni po objawieniu Matki Bożej w Fatimie, 16.10.1917 r. założył pobożny związek i nazwał go MI (łac. Militia Immaculata – co w tłumaczeniu znaczy Milicja Niepokalanej czyli Rycerstwo Niepokalanej). Rycerstwo kojarzy się z walką, a jest to walka z grzechem, ze złem. Program Rycerstwa św. Maksymilian streścił w haśle: „Zdobyć cały świat dla Jezusa przez Maryję Niepokalaną, by Chrystus królował w duszach wszystkich ludzi”.
Członkowie Rycerstwa jako główne zadanie stawiają sobie szerzenie królestwa Chrystusowego pod opieką i za pośrednictwem Niepokalanej. Pobudzają wszystkich, duchownych i świeckich, do oddania się Jej na wierną służbę w misji, którą pełni jako Matka Kościoła. Członkowie Stowarzyszenia nazywają się Rycerzami Niepokalanej i już od chwili wstąpienia, oddają się Jej całkowicie za rzecz i własność, prosząc aby ich prowadziła. Każdy Rycerz powinien wyróżniać się takimi cechami jak: szlachetność, pobożność, honor, wierność, hart ducha i odwaga tj. świadectwo życia polegającego na łączności z Niepokalaną, Wszechpośredniczką naszą u Jezusa. Przez wstawiennictwo Niepokalanej Rycerze starają się o nawrócenie grzeszników, zaczynając od siebie. Czynią to każdym środkiem, byle godziwym, na jaki pozwala stan i okoliczności. Modlitwa stanowi prawdziwy oręż Rycerzy Niepokalanej. Zewnętrznym znakiem rozpoznawczym jest noszony na szyi z wielką czcią Cudowny Medalik, jako symbol całkowitego oddania się Niepokalanej. Wszystkie zasady przynależności do Rycerstwa umieścił założyciel na jednej małej kartce papieru w formacie A8, a brzmiały one następująco:
I. Cel: starać się o nawrócenie grzeszników i heretyków i schizmatyków, a najbardziej masonów i o uświęcenie wszystkich pod opieką i za pośrednictwem NMP Niepokalanej (doprowadzić wszystkich ludzi do Boga przez Niepokalaną)
II. Warunki: 1) Oddać się całkowicie NMP Niepokalanej jako narzędzie w Jej niepokalanych rękach
2) Nosić „Cudowny Medalik”
3) Wpisać się do Ksiąg Rycerstwa w siedzibie kanonicznie zatwierdzonej (ten warunek dopisał później)
III. Środki: 1.) O ile możliwości raz na dzień zwrócić się do NMP Niepokalanej z tym aktem strzelistym „O Maryjo bez grzechu pierworodnego poczęta, módl się za nami, którzy się do Ciebie uciekamy i za wszystkimi, którzy się do Ciebie nie uciekają a zwłaszcza za masonami”
2) wszelkie środki (byle godziwe), na jakie pozwala stan, warunki i okoliczności co poleca się każdego gorliwości i roztropności: przede wszystkim zaś ”Cudowny Medalik” (rozdawanie).
Do tego zdawałoby się prostego statutu br. Maksymilian dołączył „Akt poświęcenia się NMP Niepokalanej”.
Przewidział trzy stopnie realizacji celu, uczestnictwa w Rycerstwie Niepokalanej tzw.:
M-1 rycerz taki działa na zasadach mniej sformalizowanych, stara się realizować ideały i cele Rycerstwa w sposób indywidualny, bez podejmowania dodatkowych zadań czy zobowiązań, warunkiem jest oddanie się Matce Bożej, noszenie Cudownego Medalika i codzienne odmawianie modlitwy „O Maryjo bez grzechu poczęta módl się za nami, którzy się do Ciebie uciekamy i za wszystkimi, którzy się do Ciebie nie uciekają, a zwłaszcza za nieprzyjaciółmi Kościoła świętego i poleconymi Tobie”
M-2 rycerz działa na zasadzie zorganizowanej grupy prowadzącej systematyczną formacje swoich członków, angażując się w życie Kościoła. Działa w oparciu o statuty i Dyrektorium, podejmując działalność apostolską, charytatywną i społeczną, promując kulturę chrześcijańską, posiada swój zarząd i ma prawo opracowywać własny program działania.
M-3 rycerz taki poświęca swoje życie całkowicie apostolstwu, pełni stałą posługę w Niepokalanowach, domach rekolekcyjnych, oraz poprzez przynależność do instytutów, zgromadzeń zakonnych i stowarzyszeń życia apostolskiego o duchowości kolbiańskiej.
Do Polski Rycerstwo Niepokalanej przybyło w 1919 r. wraz z o. Kolbe, (który po zdobyciu dwóch doktoratów na rzymskich uczelniach powrócił do kraju). Rozwój Rycerstwa gwałtownie przyspieszył w 1927 r., kiedy powstał Niepokalanów – do dziś Centrum duchowe MI. Istniejące Rycerstwo Niepokalanej ożywiło ducha religijnego wiernych w Polsce oraz przyczyniało się do podnoszenia moralnej świadomości społeczeństwa. Narzędziem był miesięcznik „Rycerz Niepokalanej”. Siłę dawała Niepokalana. Ona działała przez oddanych Jej rycerzy i tak działa po dziś dzień. Obecnie Rycerstwo istnieje w 50 krajach, liczy ponad 4 miliony osób, w tym 2 miliony w Polsce.
Rycerstwo Niepokalanej w Białymstoku powstało z inicjatywy Danuty Artemiuk, (szczególnie zasłużonej dla Rycerstwa), w 1986 r., która to wraz z dzisiejszym proboszczem parafii św. Wojciecha, ks. prałatem Janem Wierzbickim erygowali pierwszą wspólnotę MI w parafii Wniebowzięcia NMP w białostockiej Farze. Po koniec lat dziewięćdziesiątych z jej inwencji powstały licznie wspólnoty MI. Później również jako stowarzyszenia. Asystentem Kościelnym został ks. Józef Chitruk. Od 2010 r. funkcję tą pełni ks. kanonik Jerzy Szyryngo. Długoletnim prezesem Stowarzyszenia była Anna Jodczyk, będąc równocześnie doradcą w Narodowym Zarządzie MI w Niepokalanowie. Poza podstawową działalnością, podejmowała szereg inicjatyw m.in. organizowała rekolekcje dla młodzieży prowadzone przez OO. Franciszkanów z Niepokalanowa, usiłując założyć Młodzieżowy Ruch Rycerstwa Niepokalanej, organizowała diecezjalne etapy Ogólnopolskiej Franciszkańskiej Olimpiady Wiedzy o św. Maksymilianie, konkursy, wyjazdy pielgrzymkowe, wystawy i inne.
W dniu 25.02.2017 r. odbyły się wybory nowego zarządu Rycerstwa Niepokalanej Archidiecezji Białostockiej . Prezesem została Teresa Dołęgiewicz, aby razem ze Wspólnotą sobie powierzoną realizować Rycerskie przesłanie na 100-lecie MI. Mija bowiem 100 lat nie tyle od samego istnienia Rycerstwa, co sto lat realizacji prawdy o Niepokalanym Poczęciu NMP. Tak jak dla św. Maksymiliana dogmat ten był nie tylko uroczystym stwierdzeniem prawdy podanej przez Kościół do wierzenia, lecz całkowitym i bezwarunkowym oddaniem się Maryi w niewolę miłości, i przez to wcielenia tej prawdy w życie. Każdy, kto powierzy się Maryi, zaprasza Ją do swojego życia. Dzisiaj jest to nadal aktualne, jeszcze bardziej niż 100 lat temu. W dzisiejszym świecie mamy już nie jedną wojnę, ale dziesiątki konfliktów, zamachów terrorystycznych. Całe narody odeszły o Boga i Jego przykazań. Rycerstwo uzbrojone w modlitwę, słowo i czyn, choć jest nieudolnym narzędziem, to w rękach Maryi, walecznej i zwycięskiej, może dokonać tego, czego pragnie Jej Syn Jezus Chrystus. Niepokalana objawiając się, schodząc na ziemię, zawsze prosi o modlitwę, pokutę i nawrócenie. Rycerze spełniając te prośby pragną, aby wszyscy ludzie, dokonali aktu zawierzenia się Niepokalanej i zostali Jej rycerzami. Rycerstwo Niepokalanej jest otwarte na wszystkich bez wyjątku, szczególną modlitwą otacza dzieci i młodzież. Osoby, którym wiek i zdrowie nie pozwalają czynnie uczestniczyć w życiu wspólnoty zostają Rycerzami u Stóp Krzyża. Ich zadaniem jest, aby swoim cierpieniem i pokornym znoszeniem sędziwego wieku oraz choroby służyć sprawie Bożej przez Niepokalaną, w intencji realizacji celów MI.